“Waar heb je papa gelaten?”

Ik hoor het mijn schoonmoeder nog vragen, alweer bijna drie jaar geleden, op de dag dat we de as van mijn schoonvader een definitieve bestemming zouden geven.Een half jaar eerder hadden we -na een kerkelijke afscheidsdienst en de koffietafel in een plaatselijk restaurant- hem samen met de familie in een rouwbus naar crematorium Jonkerbosch gebracht. Waar na een kort samenzijn met muziek en een mooie tekst,  enkele familieleden hem begeleidt hadden naar de ovenruimte.

Toen de urn opgehaald werd in het crematorium wist mijn schoonmoeder al dat ze een aandenken wilde hebben met wat as, maar wat er met het overige deel zou gebeuren was nog een open einde.

Hij had zijn leven lang op zijn geboortegrond doorgebracht. Geboren op een kwekerij waar hij opgroeide tussen het fruit en de groenten. Eenmaal getrouwd gingen ze inwonen en in de loop der jaren werden vijf kinderen geboren. Hij zorgde voor de grond, teelde groenten en fruit en verdiende zo de kost voor het gezin. Eenmaal met pensioen bouwden ze op eigen erf een huis met wat meer woongemak, na een lang en rijk leven stierf hij daar.

Hoe mooi zou het zijn zijn overblijfselen ook daadwerkelijk terug te brengen naar de aarde, de grond waar hij geboren was, geleefd had en gestorven was. De schoonfamilie stemde ermee in.

De voormalige groententuin lag al enige tijd braak en nog voor zijn overlijden had pa besloten welke bodembedekker er geplant moest worden. Het planten werd gecombineerd met de asverstrooiing.

Toen de dag aangebroken was bracht iedereen iets te eten mee, buiten stonden tafels klaar met daarop een mooie kaars in een weckfles (wat hadden ze veel geweckt in hun gezamenlijke leven). Daaromheen een cirkel van kaarsen voor ma en de kinderen. Omringd door bloemen uit eigen tuin, een foto van pa en de urn.

In een hoekje van het terras talloze kistjes met plantjes, gieters, een schep, een doosje handschoenen. Alle kinderen met aanhang, klein- en achterkleinkinderen waren uitgenodigd. Toen iedereen een plaatsje gevonden had rondom de tafels leidde ik het samenzijn in en werden de kaarsen aangestoken. Een mooie tekst over verstrooien van as werd voorgelezen, de betekenis van deze dag, op deze plek benoemd. De cirkel die we rond zouden maken door pa te verstrooien op zijn geboortegrond en voedsel te laten zijn voor alles wat daarin groeit en bloeit.

Daar gingen we de moestuin in, ma met rollator voorop…

“…geëmotioneerd maakt ze sámen met een van de zoons een plantgaatje, en lepelt daar wat as van haar levenspartner in. Een van de kleinzoons haalt een plantje uit de pot en reikt het oma aan. Plantje in de grond, stevig aanduwen en dan neemt ma de gieter ter hand. Alle zegen komt van boven…

Aan de rand van de tuin, zittend op haar rollator , kijkt oma vervolgens toe  hoe haar kinderen, schoon- en kleinkinderen hetzelfde ritueel herhalen. Met iedere handeling brengen we hem meer thuis, dicht bij haar. Ze zit te glimmen en een traan rolt over haar wang…”

Wat later aten we samen buiten met zicht op de tuin van het meegebrachte eten. Herinneringen werden opgehaald En toen het eten op was maakten zoons en kleinzoons het plantwerk af…
De cirkel was rond, we wisten waar papa was… Hij was thuis gekomen…